Podkarpacie: Pradzieje naszego regionu

Każdy, kogo choć odrobinę interesują dawne dzieje naszej ojczyzny, rozpozna z pewnością słowa takie jak Polanie, Wiślanie, Goplanie czy Ślężanie. Są to nazwy plemion, które w zamierzchłej przeszłości zjednoczone zostały przez ród Mieszka Pierwszego, aby dać początek państwu polskiemu. Również i nasz region znalazł się w sferze odziaływań rodzącej się Polski.

Słowiański rodowód

Naród polski zalicza się do ,,rodziny” narodów słowiańskich. Wraz z przodkami współczesnych Czechów i Słowaków nasi praojcowie wyodrębnili się w grupę określaną mianem Słowian Zachodnich. Oprócz pogłębiających się na przestrzeni wieków różnic językowych Słowianie Zachodni od swych wschodnich kuzynów różnili się tym, że zamiast wpływów grecko- bizantyjskich czerpali raczej z dorobku cywilizacji łacińskiej. To był jednak nieco późniejszy etap ich historii. W epoce przed-Mieszkowskiej różnice wewnętrzne Słowiańszczyzny nie były aż tak mocno zarysowane. Ziemie, którym wieki później dane było stać się województwem podkarpackim, znajdowały się przed powstaniem Polski na granicy obszarów dominacji dwóch spośród najbardziej rozpoznawanych plemion prapolskich- Wiślan i Lędzian. Najbardziej znane spośród wczesnych wzmianek piśmienniczych o obu plemionach pochodzą z połowy IX wieku, z anonimowego dzieła znanego jako ,,Geograf Bawarski”.

Legendy i rzeczywistość

Choć jeszcze nie tak cywilizacyjnie zaawansowani jak niektóre spośród żyjących dookoła nich nacji, nie byli jednak owi nasi praprzodkowie zwykłymi barbarzyńcami. Na przykład grody wznoszone przez Wiślan słynęły ze swych rozmiarów, przekraczały nieraz 10 hektarów powierzchni. Budowano je zazwyczaj na wzgórzach i fortyfikowano wałem o konstrukcji skrzyniowej. Budowa tak pracochłonnych struktur wymagała niemałego stopnia organizacji społeczeństwa. Do najważniejszych wiślańskich grodów należały między innymi te wybudowane w Trzcinicy, Wiślicy czy Krakowie. To z tym ostatnim grodem łączy się sławna legenda o królu Kraku i Wandzie, co nie chciała Niemca. Historyczny pierwowzór Kraka mógł być jednym z władców plemiennych Wiślan. Sama zaś nazwa ,,Wiślanie”, pod jaką znamy ów lud, wzięła się, co oczywiste, od rzeki Wisły. Lędzianie natomiast zawdzięczają swe miano prasłowiańskiemu słowu ,,Lęda’’, oznaczającego pole nieuprawiane, nadające się jednak pod uprawę, czyli mówiąc współcześnie- ugór. Byli najdalej wysuniętym na wschód plemieniem zachodniosłowiańskim. To właśnie oni dali nazwę potocznemu określeniu Polaków w językach Słowian wschodnich, czyli ,,Lachy’’ lub ,,Lachowie’’.

Zjednoczenie ziem polskich przez dynastię Piastów i zaprowadzenie na nich chrześcijaństwa było początkiem końca struktur plemiennych naszych praprzodków. Trzeba być jednak świadomym, że gdyby nie owi Wiślanie, Polanie, Pomorzanie czy Lędzianie nasz naród nigdy by nie powstał. I z tego choćby powodu warto zainteresować się tymi czasami. Wszak im lepiej zrozumiemy przeszłość, tym lepiej pojmiemy teraźniejszość i przyszłość.