Ropczyce: 125 lat temu wykonano pierwsze w Polsce badanie radiologiczne
W styczniu 1896 roku profesor Karol Olszewski wykonał pierwsze polskie badanie rentgenowskie dając początek polskiej radiologii. Z tej okazji, w Broniszowie, miejscowości gdzie urodził się profesor w miejscowej szkole odsłonięto pamiątkową tablicę.
W dniu 5 stycznia 1896 r. w wiedeńskim dzienniku „Die Presse” poinformowano, że profesor Wilhelm Roentgen, odkrył nowy rodzaj promieniowania, dzięki któremu stało się możliwe bezinwazyjne obrazowanie ciała ludzkiego.
Na ziemiach polskich trzy dni po artykule w wiedeńskim dzienniku informacje o odkryciu nowego rodzaju promieniowania zamieściły pisma – „Czas” w Krakowie, „Gazeta Lwowska” we Lwowie oraz „Słowo” w Warszawie.
Profesor Karol Olszewski wykonał pierwsze polskie zdjęcia rentgenowskie bezpośrednio po ogłoszeniu wiadomości o odkryciu. Pionierskie doświadczenia radiologiczne Olszewskiego zostały opisane w dzienniku „Czas” z 21 stycznia 1896 r.
Profesor ponadto prowadził badania nad skraplaniem tzw. gazów trwałych, otrzymując ciekły tlen, azot i tlenek węgla w stanie statycznym. Dokonał skroplenia wodoru w stanie dynamicznym oraz wyznaczył jego parametry krytyczne. Skonstruował aparaturę do skraplania gazów pozwalającą na wylewnie skroplonego gazu i przez pewien czas osiągał najniższą na świecie temperaturę (-225°C). Sławę wybitnego kriogenika uzyskał dzięki badaniom nad skraplaniem i zestalaniem gazów oraz badaniem ich właściwości w niskich temperaturach. Konstruował aparaty do skraplania powietrza i wodoru nabywane przez wiele laboratoriów w Europie i USA.
Karol Olszewski był dwukrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1904 i 1913) oraz do Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1913).
Karol Olszewski urodził się 29 stycznia 1846 r. we wsi Broniszów w rodzinie ziemiańskiej. W latach 1866-1871 studiował chemię na UJ. Następnie kontynuował naukę w Heidelbergu. Nominację na profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1876 roku.
W swoim testamencie zapisał 140 tys. koron na popieranie badań w dziedzinie niskich temperatur. Jego skraplarki i przyrządy stanowiły narodziny Muzeum Zabytków Przyrodniczych UJ, obecnego Muzeum UJ w Collegium Maius. Zmarł 25 marca 1915 r. w Krakowie.
