Zdrowie: W lasach pojawiły się owoce borówki czarnej. Jakie mają zastosowanie i właściwości lecznicze?
Borówka czarna (Vaccinium myrtillus ), znana także jako borówka czernica, czernica, jagoda, czarne jagody, jagody leśne czy borówka leśna. Owoce borówki czarnej, znane jako po prostu jagody są najpierw zielone, potem czerwienieją i ciemnieją w miarę dojrzewania. Całkowicie dojrzałe są barwy ciemnej, czarnej z niebieskim nalotem chroniącym je przed wyschnięciem. Ich średnica wynosi 6-10 mm. Zawierają brązowe, wydłużone nasiona, w ilości ok. 20 sztuk. Jagody czarne są jednymi z najbardziej znanych owoców leśnych.
Borówka czarna owocuje od czerwca do września. Jej owoce są masowo zbierane i wykorzystywane w przetwórstwie i przemyśle spożywczym, a także w celach leczniczych. Z czarnych jagód możemy przygotowywać dżemy, syropy, soki, kompoty, konfitury, a także herbaty, odwary i nalewki. Konkurentem borówki czarnej jest borówka amerykańska, której owoce są większe. To jednak borówka czarna posiada bogatszy zakres właściwości zdrowotnych.
Borówka czarna – skład surowcowy i właściwości lecznicze
Surowcem leczniczym borówki czarnej są jej owoce – jagody, oraz liście. Ze względu na zawartość witaminy A i C oraz antocyjanów posiada silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, dzięki czemu niweluje szkodliwy wpływ wolnych rodników, hamuje procesy starzenia, obniża ciśnienie krwi i poprawia krążenie.
Jagódki czarne mogą spożywać także osoby cierpiące na cukrzycę, obniżają one bowiem poziom cukru we krwi. W medycynie ludowej jagody stosowano na biegunkę, gdyż posiadają właściwości ściągające i zwalczające szkodliwe bakterie w przewodzie pokarmowym. Dzięki zawartości garbników i pektyn świeże i suszone jagody spowalniają ruchy robaczkowe jelit i zmniejszają przepuszczalność błon śluzowych. Jagody łagodzą nieżyty żołądka, owrzodzenia okrężnicy, nudności i niestrawność.
Czarne jagody zawierają związki takie jak przeciwutleniacze, kwas foliowy i kwas elagowy. Mówi się, że czarne jagody mają szczególnie korzystny wpływ na wzrok. Poprawiają widzenie o zmierzchu, przynoszą ulgę osobom pracującym przy komputerze, łagodzą schorzenia siatkówki i retinopatie spowodowane zaburzeniami krążenia, przede wszystkim u osób starszych. Dlatego też jagody bywają składnikiem preparatów wspomagających wzrok. Borówka czarna świetnie sprawdza się w walce z bakteriami i wirusami – zapobiega i łagodzi infekcje oraz stany zapalne układu oddechowego. Świeże owoce pomocne są także w walce z pasożytami takimi jak glisty i owsiki. Jagody wspomagają także układ krążenia, zapobiegają problemom naczyniowym, zakrzepicy, żylakom, chorobie sercowo-naczyniowej oraz hemoroidom, a także zwiększają przepuszczalność naczyń krwionośnych (dzięki witaminie P), obniżają poziom złego cholesterolu (takie działanie mają także liście borówki) i uszczelniają ściany naczyń włosowatych. Poza tym napar z suszonych jagód czarnych ma działanie uspokajające, przeciwbólowe, niwelujące zmęczenie i poprawiające sen. Jagody stosowane zewnętrznie mają działanie antyseptyczne, łagodzą stany zapalne skóry i błon śluzowych. Borówka czarna bywa też stosowana jako środek na infekcje i kamienie nerkowe oraz szkorbut. Ma działanie moczopędne dzięki zawartości związków flawonoidowych.
Owoce jagód zawierają także kwasy organiczne, kwercetynę, witaminy z grupy B i sole mineralne. Liście borówki oprócz garbników i glikozydów zawierają także kwasy organiczne, procyjanidy, irydoidy, flawonoidy, sole mineralne i mangan.
Borówka czarna – zastosowanie i przykładowe receptury
Jagody możemy zamrażać a także przygotować przetwory takie jak dżemy, konfitury i marmolady, napar, odwar kompot i sok z jagód. Również popularna jest wino oraz nalewka z borówki czarnej. W aptece możemy znaleźć preparaty (zarówno dietetyczne jak i kosmetyczne) z zawartością borówki czarnej.
Sok z jagód (borówki czarnej) – przygotowanie:
Kilogram jagód zalewamy ok. 60 ml wody i dodajemy 40 dag cukru. Gotujemy na małym ogniu. Po zagotowaniu trzymamy jeszcze przez 10-15 minut, mieszając. Jagody przecedzamy, wlewamy do butelek i pasteryzujemy przez ok. 15-20 minut. Spożywamy 3 łyżki soku na szklankę wody.
Napar z jagód (borówki czarnej) – przygotowanie:
Suche jagody w ilości 10-15 g zalewamy szklanką wrzątku i zaparzamy przez 10 minut. Pijemy 2-3 razy dziennie. Napar możemy także wykorzystać do płukania jamy ustnej i gardła.
