Dębica: „Od słowa do słowa” – o języku z językoznawcą. Spotkanie z Mateuszem Adamczykiem
Komunikat Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Dębicy:
Pozostając w styczności z nawet najpiękniejszym arcydziełem, obojętniejemy na jego urodę. Przyzwyczajenie stępia naszą wrażliwość, odbierając nam szanse ciągłego zachwycania się niekończącej się nauki i odkrywania tajemnic. Urzeczeni innymi językami, pełni podziwu dla poliglotów, zapominamy, jak wspaniały i bogaty jest nasz język. Dobrze wówczas mieć kogoś, kto pokaże nam to, co godne podziwu i ciągłego odkrywania na nowo ze świeżością spojrzenia, kierując się zarówno ujmująca pasją, jak i wspierając gruntowną, wciąż pogłębianą wiedzą.
Taką osobą jest Pan Mateusz Adamczyk, pokazujący, że polszczyzna nie stanowi jedynie plątaniny gramatycznej zawiłości i fonetycznych pułapek, lecz może być niewyczerpanym źródłem możliwości i zauroczeń. 9 i 10 maja 2023 r. pełen pasji popularyzator wiedzy o języku polskim był Gościem naszej biblioteki, odsłaniając w rozmowie nieprzebrane możliwości języka, jego wartość kreacyjną i terapeutyczną, a także dzieląc się z nami nieprzeliczonymi informacjami z różnych sfer językoznawstwa. Niewątpliwie, kończąc spotkania, zabieraliśmy ze sobą nie tylko solidną dawkę wiedzy, ale również zyskaliśmy pewność, że możemy być dumni z polszczyzny. Czy w żywiole własnego języka zawsze będziemy czuć się jak czujemy się jak ryby w wodzie? Po rozmowie z Panem Mateuszem – tak!
Podczas naszych rozmów płynnie przechodziliśmy od socjolingwistyki do psychologii, psychologii i kultury języka. Nie zabrakło zagadnień glottogonicznych, etymologicznych i filozoficznych, a wszystko przekazane przez Pana Mateusza w sposób niebywale przystępny, zapadający w pamięć i zachęcający do samodzielnych poszukiwań.Polszczyznę stawia się obok języka nawaho, arabskiego fińskiego i węgierskiego w czołówce języków najtrudniejszych do opanowania. Słusznie, czy niesłusznie – wszystko zależy od nas samych, a jednocześnie, nasza duma z języka ojczystego nie powinna przecież ograniczać się wyłącznie do argumentu, który przecież jest dosyć wątpliwy. Pan Mateusz podkreślał, że polaryzująca kwestia wartościowania języków pod różnymi względami, prędko ustąpi, gdy po prostu pozwolimy sobie na zanurzenie się w pięknie naszej ojczystej mowy. Niekoniecznie musimy zapominać o innych językach, wręcz przeciwnie – wszak właśnie w odniesieniu do nich potrafią wybrzmieć wszystkie semantyczne niuanse, opalizacje znaczeniowe słów, używanych do opisania świata. Bogactwo idiomów i rozbudowana frazeologia umożliwiają nam na odkrywanie kolejnych warstw języka, odciśniętych w nim naszej: obyczajowości, obaw, kwestii estetycznych i etycznych, prób konceptualizacji świata, postaw wobec niego, a także ciągłą zmienność.
Językoznawca ze swobodą i pogodnością prowadził nas od słowa do słowa, zwracając naszą uwagę na różnorodność modeli sytuowania się wobec świata poprzez język. Pan Mateusz uwydatniał również rolę nas i naszej odpowiedzialności za słowa, jakimi się posługujemy oraz wskazywał na obszary wymagające szczególnej wrażliwości ze strony jego użytkowników, by język stał się płaszczyzną porozumienia, nie zaś polem walki. Dzięki poczuciu odpowiedzialności za słowa i sięgania po te pozbawione ładunku pejoratywnych konotacji, deprymujących rozmówców, wkraczamy w sferę komunikacji inkluzywnej – tolerancyjnej i szanującej przekonania rozmówców. Język zdradza nie tylko nasze pochodzenie – to w nim odnajdujemy szeroko rozumianą przynależność, za jego pomocą kształtujemy własny wizerunek, dzięki nim możemy kreować otaczającą nas rzeczywistość i ubarwiać ją.
Doskonałym przykładem wspólnych spotkań na gruncie językowej refleksji jest Poniedziałkowa Poradnia Językowa na Instagramie, w której Pan Mateusz odpowiada na najróżniejsze pytania, dotyczące polszczyzny. Jej Autor zdradził nam tajemnice leksykografów, dzieląc się z nami metodami badawczymi i etapami szukania odpowiedzi dla poszukujących wiedzy. Nie tylko badania etymologiczne, ale jakakolwiek refleksja nad językiem ojczystym sprawa, że słowa nagle zyskują dla nas większe znaczenie. Zresztą, my sami, jako użytkownicy języka również stajemy się fundatorami znaczeń, nie zdając sobie z tego sprawy.
O ile pierwsze ze spotkań dedykowane było wszystkim miłośnikom języka polskiego, o tyle drugie, 10 maja 2023 r. adresowane było do młodzieży z I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy, często obciążonej postrzeganiem języka jako czegoś trudnego, obwarowanego siecią zasad, wymuszanych poprawnością. Spotkanie, łączące walory konserwatorium i warsztatów pokazało Publiczności, że język przez nich używany ma niewyobrażalną wartość nie tylko dla językoznawców, a poprawność nie ma być duszącym gorsetem, a siecią drogowskazów. W takim ujęciu język staje się czymś znacznie więcej – narzędziem komunikacji i autoekspresji.
Ilość zagadnień, jakie poruszyliśmy na przestrzeni dwóch dni, podczas iskrzących humorem i imponujących potężną wiedzą naszego Eksperta trudno zawrzeć nawet w kilku zdaniach. To dodatkowo pokazuje, jak szerokim polem jest sam język i językoznawstwo, przenikające przez wszystkie sfery naszej codzienności. Zdawałoby się, że w królestwie książek, jakim jest biblioteka, znajdziemy odpowiedź na każde z nurtujących nas pytań. Książki wszak mieszczą w sobie wiedzę gromadzoną na przestrzeni tysiącleci. Jednak nic nie zastąpi nam rozmowy z Osobą, dla której język to największa pasja, a umiłowanie jedynie wzmaga pęd ku wiedzy. Dziękujemy radośnie Panu Mateuszowi za przyjęcie zaproszenia do naszej biblioteki, niezmiernie wdzięczni za bezcenny czas spędzony razem na niekończących się rozmowach.
Wspólny język odnaleźliśmy dzięki „Wędrówkom po świecie z dębicką biblioteką”. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury Program Partnerstwo dla książki
