Ropczyce: Awangardysta z Wielopola – żywot Tadeusza Kantora

Choć życie i twórczość Tadeusza Kantora związane są mocno z Krakowem, to nie powinniśmy zapominać, że artysta ów narodził się na naszym terenie. Tym bardziej, że o swojej małej ojczyźnie nigdy nie zapomniał.

Żywot artysty

Tadeusz Kantor przyszedł na świat 6 kwietnia 1915 r. w Wielopolu Skrzyńskim. Urodził się na plebanii katolickiej, gdzie jego matka oraz babka mieszkały u przyrodniego brata tej ostatniej, księdza Józefa Radoniewicza. Marian Kantor, ojciec Tadeusza, porzucił  rodzinę po pierwszej wojnie światowej. Helena Kantor, jego matka, przeniosła się w 1921 r. wraz z nim i jego starszą siostrą do Tarnowa. Tam przyszły artysta kontynuował rozpoczętą jeszcze w Wielopolu naukę w Szkole Ćwiczeń przy Seminarium Nauczycielskim Męskim. 5 października 1934 r. rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Podczas początkowego okresu drugiej wojny światowej nie opuścił Krakowa. Zarabiał na życie jako malarz pokojowy. Wraz z kolegami ze studiów tworzył podziemny ,,Teatr Niezależny’’. W 1945 r. został kierownikiem malarni w krakowskim Starym Teatrze. W latach następnych objął stanowisko profesora malarstwa w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Krakowie.

Na pohybel artystycznej tradycji

Twórczość Kantora dotyczyła zarówno malarstwa, rzeźby jak i teatru. Tworzył we własnym, unikatowym stylu zbliżonym do surrealizmu. Postacie ludzkie i przedmioty w jego pracach były silnie zdeformowane. Był zagorzałym przeciwnikiem ,,realizmu socjalistycznego’’, co utrudniało mu działalność w czasach PRL. Zasłynął jako wymagający, wręcz dyktatorski reżyser. Potrafił na bieżąco zmieniać spektakl, nawet w trakcie jego trwania. Do najsławniejszych jego przedstawień należały dzieła takie jak Umarła klasa, Nigdy tu już nie powrócę czy Dziś są moje urodziny oraz, rzecz jasna,Wielopole, Wielopole. W tym ostatnim spektaklu, jak pozwala zgadnąć sam tytuł, przedstawia autor wydarzenia osadzone w swej rodzinnej miejscowości. Kantor mierzy się w nim z ,,demonami przeszłości’’ dotyczącym swej trudnej młodości. Pierwszy pokaz ,,Wielopola’’ w Polsce (sama sztuka powstała, co ciekawe, gdy artysta przebywał we Florencji we Włoszech) miał miejsce pod koniec 1980 r. Jeden z pokazów odbył się w Stoczni Gdańskiej.

Tadeusz Kantor zmarł 8 grudnia 1990 r. w Krakowie. Pochowano go na Cmentarzu Rakowickim. Był twórcą niezaprzeczalnie wyjątkowym, tworzył w stylu, który jednych niezmiernie zachwycał, a innych wyjątkowo mierził. Nie da się jednak zaprzeczyć, że dzięki swej twórczości rozsławił Wielopole Skrzyńskie, za co należy mu się uznanie.