Leżajsk: Cadyk Elimelech

Żydzi stanowili kiedyś istotną część polskiego społeczeństwa. Przez wieki chroniąc się przed prześladowaniami w naszym kraju wywarli niewątpliwie wpływ na jego historię. U szczytu swej liczebności stanowili około 10% społeczeństwa. Choć czasy te dawno minęły, wciąż można dostrzec u nas ślady żydowskiego dziedzictwa historycznego i kulturalnego. Jednym z takich śladów jest znana, coroczna pielgrzymka chasydów na grób cadyka w Leżajsku.

Kto zaczął?

Przed pochyleniem się nad sylwetką Elimelecha z Leżajska, jednego z najważniejszych cadyków w historii całego chasydyzmu warto zadać jedno pytanie, a mianowicie czym właściwie ów chasydyzm jest? Chasydyzm (hebr. ‏חסידות‎ chasidut, pol. Pobożność lub bogobojność) to powstały w powstały w XVIII w. pośród Żydów na ziemiach polskich nurt religijny, zapoczątkowany przez Israela ben-Eliezera, znanego lepiej pod przydomkiem Baal Szem Tow. Jego cechami charakterystycznymi było odstąpienie od umartwiania się i ascezy, radosne korzystanie z życia i silny nacisk położony na mistycyzm żydowski, czyli kabałę. Kluczową rolę w ruchu chasydzkim odgrywają tak zwani cadycy, gromadzący wokół siebie grupy uczniów nauczyciele religijni i autorytety w zakresie prawa żydowskiego. Z grup zwolenników cadyka i jego następców powstawały tak zwane dynastie chasydzkie, takie jak Satmar, Bobow, Ger czy Chabad-Lubawicz. To właśnie w takim środowisku duchowym wyrósł rabin Elimelech.

Żywot Cadyka

Elimelech Weissblum, znany jako Elimelechu z Leżajska urodził się 11 marca 1717 roku w Tykocinie, jako syn Eliezera Lipmana i  Mirel dit Mirish. Był uczniem drugiego przywódcy chasydyzmu, Dow-Bera z Międzyrzecza, który to z kolei był uczniem samego Baal Szem Towa. Rabin Weissblum założył chasydzką dynastię Lizhensk. Opracował też swoisty etos cadyka, lub też założenia tej funkcji. Głosił on że cadycy nie powinni ograniczać się do przywództwa duchowego, ale też na przykład rozstrzygać spory w społeczności żydowskiej.  Sam jednak pod koniec życia przestał zajmować się ,,przyziemnymi’’ sprawami swych chasydów, oddawszy się kontemplacji i kabale. Nauczał również, że osoba cadyka ma bezpośredni kontaktu z wyższymi siłami, to znaczy Bogiem i może wykorzystać ów kontakt dla dobra wspólnoty. Miał jakoby pośredniczyć pomiędzy światem ziemskim a niebiańskim. W 1787 r. napisał dzieło Noam Elimelech (pol. „Łagodność Elimelecha”), uchodzące za jedno z najistotniejszych dzieł pisanych myśli chasydzkiej. Żydowska tradycja stworzyła wiele legend o jego osobie. Na przykład miał jakoby leczyć chorych i rozmawiać ze zwierzętami.

Wspomnienie przeszłości

Elimelech Weissblum, znany jako Elimelechu z Leżajska  zmarł 11 marca 1787 r., lub wedle kalendarza żydowskiego  21 dnia miesiąca adar roku 5547. Po dziś dzień, w rocznicę jego śmierci, chasydzi z całego świata gromadzą przy jego ohelu (budynku z grobem w środku), co wiąże się z kabalistyczną wiarą w to, że w rocznicę śmierci dusza zmarłego przebywa przy grobie, dzięki czemu łatwiej jest poprosić zmarłego cadyka o wstawiennictwo przed Najwyższym.

Oto jest więc przyczyna, dla której każdego marca mieszkańcy Leżajska widzą na swych ulicach rozkrzyczany, rozmodlony i rozśpiewany tłum mężczyzn w chałatach, z pejsami i futrzanymi czapkami typu Sztrajmel na swych ulicach.