Polska i świat: Wspomnienia lipcowe

Gdy zbliża się koniec, czy to dekady, pory roku lub jakiejkolwiek innej jednostki czasu, przychodzi moment podsumowań, refleksji oraz wspomnień. Lipiec 2020 wspominać będziemy zapewne przede wszystkim jako moment rozstrzygnięcia długiej i trudnej kampanii prezydenckiej oraz kolejny miesiąc zmagań z wirusem COVID-19. Spoglądając dalej w przeszłość, dojrzymy jednak mnogość innych, dużo niekiedy istotniejszych i ciekawszych wydarzeń, do jakich doszło w tym miesiącu na przestrzeni wieków. Wspominki takie, choć może mało praktyczne, pozwalają odpocząć od myślenia o trudach obecnego okresu, nie ma więc powodu, by nie móc poświęcić im paru chwil.

Siódmy miesiąc roku, liczący wedle kalendarza gregoriańskiego 31 dni, nosi w języku polskim nazwę lipiec. Według wybitnego językoznawcy Aleksandra Brücknera słowo pochodzi od kwitnących lip, dawniej funkcjonowało w formie lipień. Statystycznie jest to najcieplejszy miesiąc w roku. Po łacinie jednak lipiec zwie się iulius, nazwany tak ku czci Juliusza Cezara (dawniejsza nazwa brzmiała ,,Quintilis’’). W większości języków europejskich występuje tu łacińskie zapożyczenie, tak więc na przykład ‘lipiec’ po angielsku to ‘july’, po portugalsku ‘julho’, po węgiersku ‘július’, a po estońsku ‘juuli’.  

Za górami, za lasami…

14 lipca 1789 roku ludność Paryża zdobyła twierdzę Bastylia, pełniącą wówczas funkcję więzienia. Wydarzenie to doprowadziło do wybuchu rewolucji francuskiej i w konsekwencji do zamordowania, po pokazowym procesie, króla Ludwika XVI. Nastąpił kres panowania we Francji dynastii Burbonów oraz wprowadzenie we Francji ustroju republikańskiego, lecz także okres bezprecedensowo brutalnych prześladowań polityczno- społecznych znanych jako Wielki Terror oraz ludobójstwo mieszkańców departamentu Wandea, którzy opowiedzieli się za kontr-rewolucyjnym powstaniem.

21 lipca1944 roku w Berlinie rozstrzelano pułkownika Clausa von Stauffenberga, który 20 lipca dokonał nieudanego zamachu na życie przywódcy III Rzeszy Adolfa Hitlera. Historycy do dziś spierają się, czy gdyby zamach ów zakończył się sukcesem, to II Wojna Światowa skończyłaby się jeszcze w 1944.    

28 lipca 1914 roku Cesarstwo Austro- Węgierskie wypowiedziało wojnę Serbii, po niespełnieniu przez władze w Belgradzie ultimatum wysuniętego przez Wiedeń po zamordowaniu przez Serba Gawriło Principa austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Było to pierwsze z wielu wypowiedzeń wojny, które doprowadziły do wybuch Pierwszej Wojny Światowej.

… oraz w rodzinnych stronach

1 lipca 1569 roku w Lublinie podpisano akt unii realnej pomiędzy Polską a Litwą. Tak powstała zjednoczona Rzeczpospolita Obojga Narodów, jedno z największych i najpotężniejszych państw ówczesnej Europy. W takiej formie nasza ojczyzna przetrwała aż do roku 1795, tj. do trzeciego rozbioru.

7 lipca 1572 roku w miejscowości Knyszyn zmarł król Polski i wielki książę litewski Zygmunt II August. Jako że nie pozostawił po sobie prawowitego potomka, wraz z jego śmiercią nastąpił kres panowania w Polsce dynastii Jagiellonów, w konsekwencji czego wprowadzono zasadę obieralności króla w drodze wolnej elekcji.

15 lipca 1410 roku połączone wojska polsko- litewskie pod wodzą króla Władysława Jagiełły w bitwie pod Grunwaldem armię Zakonu Krzyżackiego prowadzoną przez wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena. Zwycięstwo to zahamowało ekspansję terytorialną Krzyżaków.